Hoewel gesitueerd in Hilversum, presenteert het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid op zondagmiddag 10 februari toch een behoorlijk Haags programma binnen Uit Kasten & Kluizen in Filmhuis Den Haag. Het programma focust op verschillende manieren op de filmcollectie van de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD), die altijd in depots in Den Haag en Rijswijk is bewaard. Het RVD/Filmarchief maakt nu deel uit van het Hilversumse instituut. Robert Egeter van Kuyk, voormalig Hoofd van Dienst van het RVD Foto- en Filmarchief zal het programma in het Filmhuis inleiden.
Uit Kasten & Kluizen - 10 februari 2013
Films uit het RVD/Filmarchief (bewaard binnen het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid)
Met toelichting door Robert Egeter van Kuyk (voormalig Hoofd van Dienst RVD-Foto en Film Archief) Het programma bestaat uit de volgende films:
Vijftig jaar bekeken (1980, 20 minuten) van 410 Audiovisuals, a challenge to Archives
Compilatiefilm over de gebeurtenissen die plaatsvonden gedurende de regeringsperiode van koningin Wilhelmina, zoals die vastgelegd zijn op filmbeelden uit de collectie van de RVD-FFA. Selectie en montage: Ruud van der Kleij.
De geschonden residentie (1945, 5 minuten)
Een journaalfilm met beelden van Den Haag kort na de bevrijding. Herstel van verwaarloosde plantsoenen in Bohemen. Halfgesloopte huizen in de Bloemenbuurt worden hersteld. De kaalgeslagen Scheveningse Bosjes. Het Bezuidenhout is platgebombardeerd en de Dierentuin afgebroken. Verwijdering van versperringen in de
vesting Scheveningen; opblazen van bunkers.
High stakes in the East (1943, 10 min)
Nederlandse productie over het door Japan bezette Nederlands-Indië in kleur, gericht op een Amerikaans publiek. Genomineerd voor Oscar voor Beste Documentaire 1943. De film gaat vooral in op het aspect van de rijkdom aan grondstoffen die op de eilanden geproduceerd worden: voedsel, kinine en vooral rubber, metalen en olie. Deze strategisch belangrijke goederen gaan nu naar Japan, zo betoogt de film, waar voor de bezetting bijvoorbeeld een kwart van de tin en 40 procent van de rubber bestemd voor de Amerikaanse markt uit Nederlands-Indië werd betrokken. De film is Engels gesproken en niet ondertiteld.
Robert Egeter van Kuyk (zelf uit Indië) zal tenslotte in gaan op de Indische gemeenschap in Den Haag, ter inleiding op de film De repatriëring. Een eind en een begin (ca. 1950, 10 minuten)
Film over de opvang en integratie in de Nederlandse samenleving van de uit Indonesië naar ons land gerepatrieerde voornamelijk Indo-Europese (Indische) landgenoten. De film laat o.a. de huisvesting voor families en bejaarden zien, de omscholing en tewerkstelling in kantoor en fabriek, het onderwijs aan de jeugd en het onderricht aan huisvrouwen.
Een compilatie van enkele besparingstips van de overheid uit de jaren dertig aangevuld met enkele Postbus 51-spotjes uit de afgelopen decennia.
Het programma wordt afgesloten met Een zaak van nationaal belang (1997, 15 minuten) van Sander Francken
Deze korte film, gemaakt in opdracht van het Nationaal Audiovisueel Archief, mixt drama met historische beelden uit het voormalige RVD-filmarchief (nu Beeld en Geluid) en vertelt het verhaal van een man die op zoek is naar het verleden van zijn familie. Acteurs: René van Asten, Elvira Out en Jan van Eijndthoven.
Praktisch
Zondagmiddag 10 februari 2013, 16.00 - ca. 17.40 uur in Filmhuis Den Haag
Adres: Spui 191
Toegang: € 8,25 p.p. Voor Vrienden van het Filmhuis is de toegang € 5,75. Kaarten kunnen online worden gekocht via de website van het Filmhuis of telefonisch worden besteld bij de kassa van het Filmhuis: 070 - 365 60 30.
Achtergrond
Tijdens de Tweede Wereldoorlog had de Nederlandse regering in Londen gezien hoe de Amerikanen, Engelsen en Duitsers film op succesvolle wijze als oorlogspropaganda-instrument inzetten. Er werd dan ook een speciale filmafdeling aan de nieuw opgerichte Regeeringsvoorlichtingsdienst toegevoegd, die opdrachtfilms liet maken om overheidsboodschappen aan het volk over te brengen.
Het RVD/Filmarchief is ca. 1947 ingesteld, enerzijds om overheidsvoorlichtingsproducties te bewaren, anderzijds om te bewaren wat er aan films uit Gouvernementsbezit uit Indië, Suriname en de Nederlandse Antillen kwam. Het doel was ook om geconfisqueerd vijandelijk bezit te bewaren en om bewegend beeld te bewaren om de geschiedenis van Nederland en de voormalige Overzeese Gebieden te documenteren. Dit gebeurde voor zover de films in bezit waren van de rijksoverheid. Het ging daarbij ook om auteursfilms wanneer de rijksoverheid daaraan (mee)betaald had, of als de rechthebbenden hun films aan de rijksoverheid hadden geschonken.
Kort na de oorlog werd ook een speciaal postbusnummer geopend waar burgers antwoord konden krijgen op hun vraag aan de overheid: Postbus 51 in Den Haag.
In de jaren zestig begon de RVD met de verkoop of het uitlenen van voorlichtingsfilms in binnen- en buitenland. Behalve om documentaires ging het soms ook om fictiefilms. Soms werden bestaande films aangekocht, vaak werden de films in opdracht van de RVD gemaakt, al dan niet met de overheid als co-producent.
In de jaren zestig werden de eisen die aan de overheidsvoorlichting werden gesteld bovendien steeds hoger. De overheid liet nu ook reclamespotjes maken en zond deze uit op radio en televisie, onder de naam OQ (uitgesproken als Ook U). De filmpjes eindigden met 'Inlichtingen bij Postbus 51, Den Haag'. Hiernaast een voorbeeld uit die jaren waarin persoonlijke hygiëne bij kinderen centraal staat. "Leer uw kinderen hygiëne. Een ander woord voor 'lekker schoon'." Bron: website rijksoverheid.nl.
In 1982 werd de Winkel van Postbus 51 op de hoek van de Hofweg/Lange Poten in Den Haag geopend. Hier kon het publiek terecht voor folders, foto's, films en video's over tientallen onderwerpen waarvan de overheid het belangrijk vond haar burgers voor te lichten. De winkel verhuist in 1987 naar Het Noordeinde 64. Veel Hagenaars zullen zich de Postbus 51-winkels nog wel herinneren. In 1995 werd de Postbus 51 Infolijn opgericht, zodat burgers uit het hele land hun vragen direct aan de overheid konden stellen. In 1997 werd de winkel aan het Noordeinde opgeheven. Sinds 2000 had Postbus 51 ook website om met de burgers in contact te komen. In 2010 is deze site opgegaan in de site rijksoverheid.nl.
Bronnen: website rijksoverheid.nl, website kennisbank audiovisuele archivering avarchivering.nl en het boek De documentaire Film 1945-1965. De bloei van een filmgenre in Nederland (2003) van Bert Hogenkamp.
Wie deze laatste aflevering van de reeks Uit Kasten & Kluizen bezoekt komt te weten hoe een gehaktbal kan rollen. Filmconservator Frans den Breejen stelde een bijzonder programma samen over het Haagse video collectief Meatball, opgericht in 1972, failliet verklaard in 1992. Meatball maakte vele bijzondere video- en filmproducties, waaronder een groot gedeelte met een nadrukkelijk Haagse connectie. Deze aan Den Haag gerelateerde films staan centraal op 8 december, en de week daaraan voorafgaand, in Filmhuis Den Haag.
Den Haag Beatstad no. 1 is de titel van het filmprogramma uit de éénnalaatste aflevering van 
Op 13 oktober is het de beurt aan het Museum voor Communicatie om een programma te presenteren binnen 
De eerste aflevering van het 
De zesde aflevering van 
Paul Acket en zijn North Sea Jazz Festival staan centraal op de vijfde aflevering van het 
Op zondagmiddag 10 maart presenteert het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid een filmmiddag waarin de Haagse middelbareschooljeugd uit de jaren zestig centraal staat. Te zien zijn twee korte films van Haagse filmmakers Nico Crama en Paul Verhoeven. Hun beider films gingen in 1963 in bioscoop Metropole in première. Filmmaker Nico Crama is speciale gast.
Herhaling wegens succes! Uit Kasten & Kluizen. Het Haags Gemeentearchief presenteerde op zondagmiddag 13 januari een programma met drie korte films over Den Haag, gepresenteerd door filmconservator Frans den Breejen. De voorstelling was compleet uitverkocht. Om iedereen die niet meer in de zaal paste toch nog de kans te geven het programma te zien: op zaterdagmiddag 26 januari wordt het programma herhaald.
De liefde voor en kennis van film en geschiedenis vormen de rode draad die alle werkzaamheden binnen Film Atelier Den Haag verbindt.
